Iraklı Kürtler Araplara demokrasi dersi veriyor

Iraklı Kürtler Araplara demokrasi dersi veriyor

Hüseyin Abdül Hüseyin*/ Yıllar boyu Saddam'ın zulmüne ve kanlı bir iç savaşa göğüs geren Iraklı Kürtler artık Araplar için bir model haline geldi. Kürt liderler işgal sonrası uluslararası statükoyu iyi kavrayarak, Bağdat'ta bir diktatör olmadığı sürece bağımsızlık emelinden vazgeçip demokrasinin tadını çıkarmaya başladı.Ortadoğu’da devlet kurmak konusundaki başarı hikâyeleri azdır. Birleşik Arap Emirlikleri’nin bunlardan biri olduğu muhakkak. Katar’ın yanı sıra belli bir dereceye kadar Bahreyn ve Ürdün iyi yönelim listelerinde artık üst sıralarda. Ancak en etkileyicisi Irak Kürdistanı. 25 yıldan az bir zaman önce Iraklı Kürtler bölgenin modern tarihindeki en kötü soykırımlardan birine maruz kaldı. 1986’da eski devlet başkanı Saddam Hüseyin Enfal Operasyonu’nun emrini verdi ve sonraki üç yılda 150 bine yakın Kürt öldürüldü.

Enfal’in Kimyasal Ali diye de bilinen komutanı Ali Hasan el Mecid, Halepçe’deki Kürtlerin gazla öldürülmesi emrini verdikten sonra, 1991’de tiranlığa karşı ayaklanmalarını ezmek için bir kez daha Kürtlere saldırdı.

Kimyasal Ali idam edildiğinde bir dönem kapanmış oldu. Fakat Iraklı Kürtler dış faktörlerin kurbanı değildi sadece. 1994’te Celal Talabani’nin Kürdistan Yurtsever Birliği’yle Mesud Barzani’nin Kürdistan Demokrat Partisi arasında patlak veren savaş 1998’e dek sürdü. Sonrasında Irak Kürdistanı iç savaştan çıkıp Ortadoğu’nun en umut verici bölgelerinden biri haline geldi. Iraklı Kürtlerin yaptıklarına bakınca insanın ‘darısı Arapların başına’ diyesi geliyor.

En başta Kürtler ABD’ye yardım etti. Kürtlerin ortak belleğinde Mesud’un babası Molla Mustafa Barzani’nin bir sözü derin iz bırakmıştır. Molla Mustafa, Washington’la İran şahı Muhammed Rıza Pehlevi’nin, Peşmerge güçleri 1975’te Saddam’a karşı amansız bir savaş verirken kendisini yüz üstü bıraktığını söylemişti.

Fakat 1991’e gelindiğinde Kürtler daha az dogmatik, daha fazla gerçekçi davranarak yaşananları geçmişte bırakmayı tercih etti ve böylece ABD onları Saddam’ın vahşetinden korumak ve özerk bir Kürdistan kurmalarına yardımcı olmak üzere devreye girdi. Amerika’yla Iraklı Kürtler arasındaki ittifak her ikisinin çıkarlarına hizmet ediyordu. Ve o zamandan beri Kürt liderliği ABD’yle ittifakın sınırlarını idrak edecek kadar zeki davranıyor. 2003’te işgal başladığında, Kürtler ABD’nin kendi yardımlarına bel bağladığını anladı; bu, Bağdat’tan kopuş politikasını terk etmelerini de içeriyordu.

Bu yüzden en iyi ikinci seçeneğe el attılar: Tekrar Irak’a katıldılar ama bölgelerine yeterli kültürel, ekonomik ve siyasi bağımsızlık verecek federal bir birlik oluşturulmasını da sağlama aldılar. O zaman bu yana Kürtler bağımsızlık arzularından feragat ettiklerine dövünüp vakit kaybetmiyor. Yeni bir formül buldular: Bağdat’ta demokratik bir yönetim olduğu sürece Irak Kürdistanı Irak’ın parçası olacak. Bir diktatör ortaya çıkarsa yollarını ayıracaklar. Bu pozisyon Kürtlerin dünya başkentlerindeki itibarını daha da artırdı.

Kürt liderler halklarına ister Irak isterse Türkiye içinde olsun, kazandıkları özerkliğin veya hakların kendileri için en iyisi olduğunu telkin ediyor. Bu arada Kürtlerin bağımsız devlet arzusu neredeyse tamamen ortadan kalktı. Bu da onların kendi kendilerini havaya uçurmayacağı ve liderlerinin popülist biçimde bağımsızlık konusunda ısrar etmeyeceği anlamına geliyor.

‘Türkiye’yle işbirliği yapın’

Barzani Brookings Enstitüsü’nde verdiği konferansta, Türkiye’deki Kürt partilerinin kapatılmasını protesto eden Türkiyeli bir Kürt’e şunu söylüyordu: “Türk hükümetiyle işbirliği yapın, oradaki herkesin çıkarına olan bir anlaşmaya varmamız için önümüzde büyük bir fırsat var.” ABD Başkanı Barack Obama ve Başkan Yardımcı Joe Biden’la görüşen Barzani, elindeki güce veya dünyada işlerin nasıl yürüdüğüne dair hiçbir yanılsama içinde değil. Savaşçı bir aileden gelmesine karşın büyük oranda geri tepen şiddeti açıkça kınıyor.

Bu yeni Kürt zihniyeti Kürdistan’ın iliklerine kadar sinmiş durumda, zira Iraklı Kürtler geçen yıl bölgesel meclisleri için adil seçimler düzenledi, sandıktan hatırı sayılır bir muhalif blok çıktı. Kusursuz olmasa da demokrasi Irak Kürdistanında kök salıyor. Ve demokrasiyle birlikte iyi yönetim ve ekonomik refah da geliyor.

Kuzey Irak’ta Kürdistan devleti inşası deneyi, sadece özerklik sınırları dahilinde olsa da henüz dört dörtlük sayılmaz. Ancak Ortadoğu’daki en çarpıcı deneylerden biri bu. Kürtlerin deneyimi, çeşitli Arap ülkeleri için kesinlikle bir model görevi görmeli.

(*Abu Dabi’de İngilizce yayımlanan gazete, 31 Ocak 2010/Radikal gazetesi/02/02/2010)